काठमाडौ, श्रावण ३१ -महेन्द्र विक्रम त्वान्जु अफिस जाँदैनन् । अधिकांश समय उनी कम्प्युटरको स्क्रिन
अगाडि घोटिएर रहेका हुन्छन् । भक्तपुर दरबार स्क्वायर पछाडिको आफ्नो घरमा बसेर उनी इन्टरनेटमा आफ्नो 'पोर्टफोलियो' कसरी बढाउने भन्नेमा मात्रै चिन्तित छन् । उनलाई दुनियाँसँग केही लिनु-दिनु छैन, छ त त्योसँग, जसले सात समुद्रपारिबाट उनलाई काम दिन्छन्, पैसा पठाइदिन्छन् ।
तिनै क्लाइन्टलाई खुसी पार्न अनेक प्रकारका डिजाइन पारेर यी तन्नेरीको दिन बित्छ । अनि, तिनैले खुसी भएर गरेको प्रशंसा उनका लागि फेरि काम पाउने बाटो बन्छ । यिनका लागि कम्प्युटर नै संसार हो, नहोस् पनि किन, उनलाई 'पैसा' यसबाटै आउँछ-थोरै हो र ? लाखलाख । उनले आफ्नो पोर्टफोलियोमा एक घन्टा काम गरेको २५ डलर लिन्छु भनेर लेखेका छन् ।
घन्टामा काम लगाउनेले उनलाई प्रतिघन्टा यत्ति पैसा तिर्नुपर्छ । नत्र उनी आफूले काम गरेको प्रोजेक्ट हेरेर पैसा लिन्छन् । उनले एउटा काम गरेको ४ हजार ५ सय डलरसम्म लिएका छन् । उनले गरेको कामले उनका 'क्लाइन्ट' खुसी भएकाले नै उनको भाउ बढ्दै गएको हो । उनीजस्ता पि|mल्यान्सर काठमाडौंमा कति छन्, कसैसँग तथ्यांक छैन । हुने कुरा पनि भएन । किनकि यी जस्ता कम्प्युटरका किरोलाई घरघरमा खोज्दै को जान्छ र ? तर यिनलाई खोज्ने समुद्रपारि भेटिन्छन्, जसले इन्टरनेटमा खोजीखोजी यस्ता 'ट्यालेन्ट' तन्नेरीलाई भेट्टाउँछन् र आफ्नो कामको जिम्मा लगाउँछन् । राम्रो काम सस्तो मूल्यमा गरिदिने भएकाले धनी देशका धेरै व्यक्ति र संस्थाले इन्टरनेटमा पोर्टफोलियो बलियो भएका यस्ता व्यक्तिलाई पत्याउँछन् र आफ्नो काम गराउँछन् ।
उताको थोरै 'डलर' नेपालमा धेरै भइदिँदा यस्ता काम गर्नेले आफूले पैसा मात्रै कमाएका छैनन्, देशमा विदेशी मुद्रा पनि भित्र्याएका छन् । सबैलाई थाहै छ, अहिले डलरको भाउ कति छ ? यस्तै तन्नेरीको संख्या राजधानीमा दिनानुदिन बढ्दैछ तर उनीहरूको पहिचान, संख्या र भूमिकाबारे सहर र सरकार दुवै बेखबर छन् । कुनै तेस्रो पक्षसँग सम्झौता गरी कामको जिम्मा दिनुलाई आउट सोर्सिङ भनिन्छ ।
कर्मचारीको व्यवस्थापनको तनाव बेहोर्नु नपर्ने र सस्तो मूल्यमा काम हुने भएकाले धनी देशका व्यक्ति र कम्पनीले विकासशील वा कम विकसित देशका व्यक्ति वा कम्पनीलाई आफ्नो केही कामको जिम्मा दिने गर्छन् । जहाँ दुवै पक्षको विनविनको अवस्था हुन्छ । काम गराउनेले कम मूल्यमा गराएँ भनेर खुसी हुने ठाउँ हुन्छ । पाउनेलाई त्यो मूल्य धेरै लाग्छ ।
भारतमा धेरै अघि सुरु भएको आउट सोर्सिङको अभ्यासमा नेपालमा सन् २००० तिरबाट सुरु भएको अनुमान गरिन्छ । भारत र फिलिपिन्सजस्ता एसियाली मुलुकमा आउट सोर्सिङको कामबाट भित्रिने विदेशी मुद्रा कुल गार्हस्थ उत्पादनको महत्त्वपूर्ण हिस्सा बन्दा नेपालमा हालसम्म यस्ता व्यक्ति, कम्पनी र यसको पहिचानको हिसाबकिताब छैन ।
नेपालमा कैयौं कम्पनी दर्ता भएर र कत्तिले व्यक्तिगत रूपमा यस्ता काम गरिरहेका छन् । आउट सोर्सिङको काम गर्नेका लागि छुट्टै दर्ता व्यवस्था नहुँदा यस्ता कम्पनी कति वटा छन् भन्ने यकिन तथ्यांक कसैसँग छैन । नेपालमा व्यक्तिगत रूपमा विदेशी संस्था वा व्यक्तिका लागि काम गर्नेहरूको संख्या पनि ठूलो भएको अनुमान छ ।
उनीहरू कहींकतै दर्तामा नदेखिने हुनाले तथ्यांक निकाल्ने सम्भावना भने रहन्न । कम्पनीका रूपमा काम गर्नेहरूले पनि उद्योगका रूपमै दर्ता हुने भएकाले आउट सोर्सिङको काम गर्नेको संख्या यति नै हो भन्ने अवस्था छैन । नेपालमै त्यति चर्चाको विषय नभए पनि नेपाली पि|mल्यान्सर र कम्पनी भने विभिन्न देशको कम्पनीका लागि काम गरेर ख्याति कमाइरहेका छन् ।
भर्खरै मात्र नेपालको आउट सोर्सिङ कम्पनी फिफ्थ डिजाइन एन्ड मिडियाले प|mान्समा क्वालिटी एन्ड लिडरसिप अवार्ड पाएको छ । कम्पनीले गरेको कामको रेटिङको आधारमा अवार्ड दिइएको हो । जुलाई ३१ मा अवार्ड लिएका कलंकीका २७ वषर्ीय किसनराज गतौर्ैलाले साथीहरूसँग मिलेर खोलेको कम्पनीले आउट सोर्सिङको धेरै काम गर्छ ।
उनले बुबाको इलेक्टि्रक इन्जिनियर बनाउने चाहनालाई तिलाञ्जली दिएर यस क्षेत्रमा हाम्फालेका गर्तौलाका आउट सोर्सिङको काम गर्ने मात्रै आधा दर्जन कम्पनी छन् । उनले आफ्ना साथीहरूसँग मिलेर यो सफलता हात पारेका हुन् । नेपालका आउट सोर्सिङको काम गर्ने पि|mल्यान्सर विशेषता वेब डिजाइनिङ, एम्स निर्माण र प्रोग्रामिङको काम गर्छन् ।
कम्पनीहरूले भने डिजाइनिङ, कल सेन्टर र डाटा इन्ट्रीको काम गर्छन् । कल सेन्टरले विदेशी कम्पनीको कस्टमर केयर, मार्केटिङलगायतका काम पनि गरिरहेका छन् ।
नेपालमा आउने यस्ता काम प्रायः अमेरिका, क्यानडा, न्युजिल्यान्ड, अस्टे्रलिया, युरोपलगायतका देशबाट आउँछन् । ललितपुरको भैंसेपाटीमा रहेको क्लाउड फ्याक्ट्री नेपालमा रहेको ठूला आउट सोर्सिङ कम्पनीमध्ये एक होे । यसका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत मार्क सियरका अनुसार यसले मेडिकल रिसिप, फाराम र इन्भोइसको डाटा इन्ट्री गर्छ । जहाँ ३ हजार बढी नेपाली काम गर्छन् । काम गर्ने प्रायः २० देखि ३० वर्ष उमेरका छन् । प्रमुख कार्यकारी अधिकृत मार्कले आफ्नो कम्पनी राजधानी बाहिरका २५ ठाउँमा फैलिएर १ लाख ५० हजार नेपालीलाई रोजगार दिने लक्ष्य रहेको जानकारी दिए ।
नेपाल सरकारले आउट सोर्सिङ कम्पनीको लागि सहज नीति बनाएर उनीहरूलाई प्रोत्साहन गरे नेपालका दक्ष जनशक्तिलाई रोजगारीको अवसर सिर्जना हुने र आर्थिक विकासमा टेवा पुग्ने मार्कको धारणा छ । आउट सोर्सिङका जानकार अंकुर मौर्य यो व्यवसायलाई व्यवस्थित गर्न सके नेपालको बेरोजगारको समस्या कम हुनुको साथै विदेशी मुद्रा आर्जनको अवसर बनाउन सकिने तर्क राख्छन् ।
समोज भट्टराईको ठमेलस्थित क्रियटिभ सफ्टवेयर प्रालिले विदेशी कम्पनीका लागि फाराम, भर्ने, डाटा इन्ट्रीसहित वेब डिजाइनिङ, सफ्टवेयर डेभलपमेन्टलगायत काम पनि गर्छ । छिमेकी देश चीनले द्रुत रूपमा आर्थिक प्रगति गरिरहेकाले त्यहाँका उद्योगहरूबाट काम लिन सके नेपालमा आउट सोर्सिङ व्यवसाय अझै फस्टाउने उनको अनुमान छ ।
यूके, अस्ट्रेलिया, क्यानडा, युरोपलगायत देशका साना र मझौला उद्योगको कामले उनीसहित १० जनाको टोलीलाई अहिले भ्याइनभ्याई छ । नेपालमा आउट सोर्सिङ कम्पनीको सुरुआत गर्ने श्रेय सम्भवतः सर्भिङ माइन्डलाई जान्छ । सन् २००३ मा भारतीय मूलका आशिष कपुरले खोलेको यो कम्पनीले विदेशी कम्पनीका लागि वेब डेभलपमेन्ट, डिजाइनिङ, कस्टमर केयरलगायतका काम गथ्र्यो ।
त्यसका अन्य देशमा पनि शाखा छन् । तर २ वर्षअघि आशिष कपुरले एक्कासि नेपाल छाडेपछि कम्पनी धेरै दिन टिक्न सकेन ।
चार सय बढीलाई रोजगारी दिइरहेको कम्पनी करिब ४ महिना अघिदेखि बन्द छ । सर्भिङ माइन्डले जन्माएका धेरै 'ट्यालेन्ट' अहिले नेपालमा आउट सोर्सिङ कम्पनीका सञ्चालक र पि|mल्यान्सर छन् ।
एक-दुई महिनाको वेब डिजाइनिङको कोर्स गरेर सर्भिङ माइन्डमा ट्रेनी वेब डिजाइनर बनेर छिरेका कोटेश्वरका २७ वषर्ीय कञ्चन राई डेढ वर्ष काम गर्दा पर्पेmक्ट भएर निस्किए । त्यही सीप अहिले उनको जीवनको प्रमुख अंग बनेको छ । अहिले उनको कमाइ कति छ त ? 'यत्ति नै हुन्छ भनेर भन्न सकिन्न, एक लाख रुपैयाँसम्म हुन्छ,' उनी भन्छन्, 'यस्तो काम गरेर मभन्दा धेरै कमाउने कत्ति छन्, छन् ।'
गेम र एप्स बनाउने रुचि भएका सोह्रखुट्टेका २६ वषर्ीय प्रोग्रामर राजन महर्जनले अहिलेसम्म धेरै विदेशी कम्पनीका लागि काम गरिसकेका छन् । म्यागमिङ इन्च, ब्ल्याकबेरी मोबाइलमा चल्ने किड गेम, एम नेपाली न्युजजस्ता उनले बनाएका एप्स चर्चित छन् । कम्प्युटर इन्जिनियरिङमा ब्याचलर यी तन्नेरी गोल्छा अर्गनाइजेसनको यती स्टेपमा जागिरबाहेकको समय पि|mल्यान्सिङ काम गरेर बिताउँछन् ।
आम्दानी राम्रो भएर पनि उनी आउट सोर्सिङलाई दीर्घकालीन कामको रूपमा स्विकार्दैनन् । 'अरूका लागि काम गर्नेभन्दा पनि आफ्नो प्रोडक्ट बनाएर मार्केटिङ गर्दा राम्रो हुन्छ,' उनको सुझाव छ । 'आउट सोर्सिङको काम गर्नेहरू प्रायः टेक्निकल ब्याकग्राउन्डका छन्,' महर्जनको अनुभव हो यो, 'म्यानेजमेन्ट ब्याकग्राउन्डका व्यक्तिहरूको प्रवेश गराएर मार्केटिङ गर्नुपर्छ ।'
हर्क लोप्चनको १३ वर्षअघिसम्म परिचय कम्प्युटर टिचरको थियो । नेपालमा आउट सोर्सिङबारे जानकारी राख्ने व्यक्ति साह्रै थोरै हुँदाको बेला उनले यो क्षेत्रमा पाइला चाले । त्यो बेलामा नेपालमा यस्तो कामको 'स्कोप' ज्यादै कम थियो । त्यसैले उनी सन् २००५ मा कामका लागि जुनियर प्रोग्रामरका रूपमा कतार पुगे । दुई वर्षपछि नेपाल फर्के । त्यति बेला आउट सोर्सिङको चार्म बढिसकेको थियो । उनले नेपालमै कामको कमी देखेनन् । अचेल उनी ढल्कु चोकस्थित एउटा घरको फ्ल्याटमा रहेको आफ्नो अफिसमा आफ्नो ग्रुपसँगै भेटिन्छन् । उनको समूहमा पाँच जना छन् र विदेशी कम्पनीका लागि वेबसाइट डिजाइनिङ, मोबाइल एप्स निर्माण, ग्राफिक डिजाइनिङको काममा व्यस्त भएको भेटिन्छन् । दक्षिण अपि|mकाको कम्पनीका लागि बनाएको 'गड फुट' नेटवर्किङ साइट आफैंलाई मन परेको काम हो ।
चर्चामा नदेखिएपछि नेपालमा आउट सोर्सिङको काम गर्ने पि|mल्यान्सर कम्पनीहरू भित्रभित्रै फैलिइरहेका छन् । उनीहरूले गरेको काम देखेर धेरै मान्छेहरू अहिले पनि छक्क पर्छन् । सुरुआत भएको एक दशक भइसक्दा पनि यो काम पहिचानविहीन छ । 'कलेजमा पढेको आउट सोर्सिङमा लागू हुँदैन,' लोप्चन भन्छन्, 'कम्प्युटर पढेका धेरैलाई यो कामबारे थाहा छैन ।'
(Published in Hello Friday, Youth Supplementary of Kantipur Daily.)
तिनै क्लाइन्टलाई खुसी पार्न अनेक प्रकारका डिजाइन पारेर यी तन्नेरीको दिन बित्छ । अनि, तिनैले खुसी भएर गरेको प्रशंसा उनका लागि फेरि काम पाउने बाटो बन्छ । यिनका लागि कम्प्युटर नै संसार हो, नहोस् पनि किन, उनलाई 'पैसा' यसबाटै आउँछ-थोरै हो र ? लाखलाख । उनले आफ्नो पोर्टफोलियोमा एक घन्टा काम गरेको २५ डलर लिन्छु भनेर लेखेका छन् ।
घन्टामा काम लगाउनेले उनलाई प्रतिघन्टा यत्ति पैसा तिर्नुपर्छ । नत्र उनी आफूले काम गरेको प्रोजेक्ट हेरेर पैसा लिन्छन् । उनले एउटा काम गरेको ४ हजार ५ सय डलरसम्म लिएका छन् । उनले गरेको कामले उनका 'क्लाइन्ट' खुसी भएकाले नै उनको भाउ बढ्दै गएको हो । उनीजस्ता पि|mल्यान्सर काठमाडौंमा कति छन्, कसैसँग तथ्यांक छैन । हुने कुरा पनि भएन । किनकि यी जस्ता कम्प्युटरका किरोलाई घरघरमा खोज्दै को जान्छ र ? तर यिनलाई खोज्ने समुद्रपारि भेटिन्छन्, जसले इन्टरनेटमा खोजीखोजी यस्ता 'ट्यालेन्ट' तन्नेरीलाई भेट्टाउँछन् र आफ्नो कामको जिम्मा लगाउँछन् । राम्रो काम सस्तो मूल्यमा गरिदिने भएकाले धनी देशका धेरै व्यक्ति र संस्थाले इन्टरनेटमा पोर्टफोलियो बलियो भएका यस्ता व्यक्तिलाई पत्याउँछन् र आफ्नो काम गराउँछन् ।
उताको थोरै 'डलर' नेपालमा धेरै भइदिँदा यस्ता काम गर्नेले आफूले पैसा मात्रै कमाएका छैनन्, देशमा विदेशी मुद्रा पनि भित्र्याएका छन् । सबैलाई थाहै छ, अहिले डलरको भाउ कति छ ? यस्तै तन्नेरीको संख्या राजधानीमा दिनानुदिन बढ्दैछ तर उनीहरूको पहिचान, संख्या र भूमिकाबारे सहर र सरकार दुवै बेखबर छन् । कुनै तेस्रो पक्षसँग सम्झौता गरी कामको जिम्मा दिनुलाई आउट सोर्सिङ भनिन्छ ।
कर्मचारीको व्यवस्थापनको तनाव बेहोर्नु नपर्ने र सस्तो मूल्यमा काम हुने भएकाले धनी देशका व्यक्ति र कम्पनीले विकासशील वा कम विकसित देशका व्यक्ति वा कम्पनीलाई आफ्नो केही कामको जिम्मा दिने गर्छन् । जहाँ दुवै पक्षको विनविनको अवस्था हुन्छ । काम गराउनेले कम मूल्यमा गराएँ भनेर खुसी हुने ठाउँ हुन्छ । पाउनेलाई त्यो मूल्य धेरै लाग्छ ।
भारतमा धेरै अघि सुरु भएको आउट सोर्सिङको अभ्यासमा नेपालमा सन् २००० तिरबाट सुरु भएको अनुमान गरिन्छ । भारत र फिलिपिन्सजस्ता एसियाली मुलुकमा आउट सोर्सिङको कामबाट भित्रिने विदेशी मुद्रा कुल गार्हस्थ उत्पादनको महत्त्वपूर्ण हिस्सा बन्दा नेपालमा हालसम्म यस्ता व्यक्ति, कम्पनी र यसको पहिचानको हिसाबकिताब छैन ।
नेपालमा कैयौं कम्पनी दर्ता भएर र कत्तिले व्यक्तिगत रूपमा यस्ता काम गरिरहेका छन् । आउट सोर्सिङको काम गर्नेका लागि छुट्टै दर्ता व्यवस्था नहुँदा यस्ता कम्पनी कति वटा छन् भन्ने यकिन तथ्यांक कसैसँग छैन । नेपालमा व्यक्तिगत रूपमा विदेशी संस्था वा व्यक्तिका लागि काम गर्नेहरूको संख्या पनि ठूलो भएको अनुमान छ ।
उनीहरू कहींकतै दर्तामा नदेखिने हुनाले तथ्यांक निकाल्ने सम्भावना भने रहन्न । कम्पनीका रूपमा काम गर्नेहरूले पनि उद्योगका रूपमै दर्ता हुने भएकाले आउट सोर्सिङको काम गर्नेको संख्या यति नै हो भन्ने अवस्था छैन । नेपालमै त्यति चर्चाको विषय नभए पनि नेपाली पि|mल्यान्सर र कम्पनी भने विभिन्न देशको कम्पनीका लागि काम गरेर ख्याति कमाइरहेका छन् ।
भर्खरै मात्र नेपालको आउट सोर्सिङ कम्पनी फिफ्थ डिजाइन एन्ड मिडियाले प|mान्समा क्वालिटी एन्ड लिडरसिप अवार्ड पाएको छ । कम्पनीले गरेको कामको रेटिङको आधारमा अवार्ड दिइएको हो । जुलाई ३१ मा अवार्ड लिएका कलंकीका २७ वषर्ीय किसनराज गतौर्ैलाले साथीहरूसँग मिलेर खोलेको कम्पनीले आउट सोर्सिङको धेरै काम गर्छ ।
उनले बुबाको इलेक्टि्रक इन्जिनियर बनाउने चाहनालाई तिलाञ्जली दिएर यस क्षेत्रमा हाम्फालेका गर्तौलाका आउट सोर्सिङको काम गर्ने मात्रै आधा दर्जन कम्पनी छन् । उनले आफ्ना साथीहरूसँग मिलेर यो सफलता हात पारेका हुन् । नेपालका आउट सोर्सिङको काम गर्ने पि|mल्यान्सर विशेषता वेब डिजाइनिङ, एम्स निर्माण र प्रोग्रामिङको काम गर्छन् ।
कम्पनीहरूले भने डिजाइनिङ, कल सेन्टर र डाटा इन्ट्रीको काम गर्छन् । कल सेन्टरले विदेशी कम्पनीको कस्टमर केयर, मार्केटिङलगायतका काम पनि गरिरहेका छन् ।
नेपालमा आउने यस्ता काम प्रायः अमेरिका, क्यानडा, न्युजिल्यान्ड, अस्टे्रलिया, युरोपलगायतका देशबाट आउँछन् । ललितपुरको भैंसेपाटीमा रहेको क्लाउड फ्याक्ट्री नेपालमा रहेको ठूला आउट सोर्सिङ कम्पनीमध्ये एक होे । यसका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत मार्क सियरका अनुसार यसले मेडिकल रिसिप, फाराम र इन्भोइसको डाटा इन्ट्री गर्छ । जहाँ ३ हजार बढी नेपाली काम गर्छन् । काम गर्ने प्रायः २० देखि ३० वर्ष उमेरका छन् । प्रमुख कार्यकारी अधिकृत मार्कले आफ्नो कम्पनी राजधानी बाहिरका २५ ठाउँमा फैलिएर १ लाख ५० हजार नेपालीलाई रोजगार दिने लक्ष्य रहेको जानकारी दिए ।
नेपाल सरकारले आउट सोर्सिङ कम्पनीको लागि सहज नीति बनाएर उनीहरूलाई प्रोत्साहन गरे नेपालका दक्ष जनशक्तिलाई रोजगारीको अवसर सिर्जना हुने र आर्थिक विकासमा टेवा पुग्ने मार्कको धारणा छ । आउट सोर्सिङका जानकार अंकुर मौर्य यो व्यवसायलाई व्यवस्थित गर्न सके नेपालको बेरोजगारको समस्या कम हुनुको साथै विदेशी मुद्रा आर्जनको अवसर बनाउन सकिने तर्क राख्छन् ।
समोज भट्टराईको ठमेलस्थित क्रियटिभ सफ्टवेयर प्रालिले विदेशी कम्पनीका लागि फाराम, भर्ने, डाटा इन्ट्रीसहित वेब डिजाइनिङ, सफ्टवेयर डेभलपमेन्टलगायत काम पनि गर्छ । छिमेकी देश चीनले द्रुत रूपमा आर्थिक प्रगति गरिरहेकाले त्यहाँका उद्योगहरूबाट काम लिन सके नेपालमा आउट सोर्सिङ व्यवसाय अझै फस्टाउने उनको अनुमान छ ।
यूके, अस्ट्रेलिया, क्यानडा, युरोपलगायत देशका साना र मझौला उद्योगको कामले उनीसहित १० जनाको टोलीलाई अहिले भ्याइनभ्याई छ । नेपालमा आउट सोर्सिङ कम्पनीको सुरुआत गर्ने श्रेय सम्भवतः सर्भिङ माइन्डलाई जान्छ । सन् २००३ मा भारतीय मूलका आशिष कपुरले खोलेको यो कम्पनीले विदेशी कम्पनीका लागि वेब डेभलपमेन्ट, डिजाइनिङ, कस्टमर केयरलगायतका काम गथ्र्यो ।
त्यसका अन्य देशमा पनि शाखा छन् । तर २ वर्षअघि आशिष कपुरले एक्कासि नेपाल छाडेपछि कम्पनी धेरै दिन टिक्न सकेन ।
चार सय बढीलाई रोजगारी दिइरहेको कम्पनी करिब ४ महिना अघिदेखि बन्द छ । सर्भिङ माइन्डले जन्माएका धेरै 'ट्यालेन्ट' अहिले नेपालमा आउट सोर्सिङ कम्पनीका सञ्चालक र पि|mल्यान्सर छन् ।
एक-दुई महिनाको वेब डिजाइनिङको कोर्स गरेर सर्भिङ माइन्डमा ट्रेनी वेब डिजाइनर बनेर छिरेका कोटेश्वरका २७ वषर्ीय कञ्चन राई डेढ वर्ष काम गर्दा पर्पेmक्ट भएर निस्किए । त्यही सीप अहिले उनको जीवनको प्रमुख अंग बनेको छ । अहिले उनको कमाइ कति छ त ? 'यत्ति नै हुन्छ भनेर भन्न सकिन्न, एक लाख रुपैयाँसम्म हुन्छ,' उनी भन्छन्, 'यस्तो काम गरेर मभन्दा धेरै कमाउने कत्ति छन्, छन् ।'
गेम र एप्स बनाउने रुचि भएका सोह्रखुट्टेका २६ वषर्ीय प्रोग्रामर राजन महर्जनले अहिलेसम्म धेरै विदेशी कम्पनीका लागि काम गरिसकेका छन् । म्यागमिङ इन्च, ब्ल्याकबेरी मोबाइलमा चल्ने किड गेम, एम नेपाली न्युजजस्ता उनले बनाएका एप्स चर्चित छन् । कम्प्युटर इन्जिनियरिङमा ब्याचलर यी तन्नेरी गोल्छा अर्गनाइजेसनको यती स्टेपमा जागिरबाहेकको समय पि|mल्यान्सिङ काम गरेर बिताउँछन् ।
आम्दानी राम्रो भएर पनि उनी आउट सोर्सिङलाई दीर्घकालीन कामको रूपमा स्विकार्दैनन् । 'अरूका लागि काम गर्नेभन्दा पनि आफ्नो प्रोडक्ट बनाएर मार्केटिङ गर्दा राम्रो हुन्छ,' उनको सुझाव छ । 'आउट सोर्सिङको काम गर्नेहरू प्रायः टेक्निकल ब्याकग्राउन्डका छन्,' महर्जनको अनुभव हो यो, 'म्यानेजमेन्ट ब्याकग्राउन्डका व्यक्तिहरूको प्रवेश गराएर मार्केटिङ गर्नुपर्छ ।'
हर्क लोप्चनको १३ वर्षअघिसम्म परिचय कम्प्युटर टिचरको थियो । नेपालमा आउट सोर्सिङबारे जानकारी राख्ने व्यक्ति साह्रै थोरै हुँदाको बेला उनले यो क्षेत्रमा पाइला चाले । त्यो बेलामा नेपालमा यस्तो कामको 'स्कोप' ज्यादै कम थियो । त्यसैले उनी सन् २००५ मा कामका लागि जुनियर प्रोग्रामरका रूपमा कतार पुगे । दुई वर्षपछि नेपाल फर्के । त्यति बेला आउट सोर्सिङको चार्म बढिसकेको थियो । उनले नेपालमै कामको कमी देखेनन् । अचेल उनी ढल्कु चोकस्थित एउटा घरको फ्ल्याटमा रहेको आफ्नो अफिसमा आफ्नो ग्रुपसँगै भेटिन्छन् । उनको समूहमा पाँच जना छन् र विदेशी कम्पनीका लागि वेबसाइट डिजाइनिङ, मोबाइल एप्स निर्माण, ग्राफिक डिजाइनिङको काममा व्यस्त भएको भेटिन्छन् । दक्षिण अपि|mकाको कम्पनीका लागि बनाएको 'गड फुट' नेटवर्किङ साइट आफैंलाई मन परेको काम हो ।
चर्चामा नदेखिएपछि नेपालमा आउट सोर्सिङको काम गर्ने पि|mल्यान्सर कम्पनीहरू भित्रभित्रै फैलिइरहेका छन् । उनीहरूले गरेको काम देखेर धेरै मान्छेहरू अहिले पनि छक्क पर्छन् । सुरुआत भएको एक दशक भइसक्दा पनि यो काम पहिचानविहीन छ । 'कलेजमा पढेको आउट सोर्सिङमा लागू हुँदैन,' लोप्चन भन्छन्, 'कम्प्युटर पढेका धेरैलाई यो कामबारे थाहा छैन ।'
(Published in Hello Friday, Youth Supplementary of Kantipur Daily.)
